Cerkiew Zaśnięcia Bogurodzicy w Szczebrzeszynie

Cerkiew Zaśnięcia Bogurodzicy w Szczebrzeszynie

Drugiego dnia IV edycji festiwalu 18 maja odbędzie się wyjazd autokarowy szlakiem wschodniosłowiańskiej tradycji prawosławnej do monasteru w Turkowicach. Po drodze jest planowane zwiedzanie cerkwi prawosławnych w Zamościu, Szczebrzeszynie, Hrubieszowie i Chełmie z przewodnikiem ks. prot. Jerzym Łukaszewiczem, który opowie o walorach zwiedzanych zabytkowych cerkwi. Poniżej prezentujemy cerkiew Zaśnięcia Bogurodzicy w Szczebrzeszynie. Jest to najstarsza, zbudowana w XVI wieku prawosławna świątynia w Polsce.

Z 1352 r. pochodzi pierwsza wzmianka źródłowa o Szczebrzeszynie, natomiast w oparciu o materiały źródłowe za datę powstania świątyni prawosławnej historycy przyjmują rok 1560. Pierwsza poważna renowacja świątyni, odnotowana w źródłach, miała miejsce w połowie XVIII stulecia. Wtedy został wzniesiony skarbiec. Kolejny remont cerkwi, spowodowany katastrofą sklepienia prezbiterium, miał miejsce już w 1777 r. Jego konsekwencją była latynizacja architektury świątyni. Kolejna przebudowa, zakończona w 1836 r., definitywnie odarła szczebrzeską cerkiew ze wszystkich specyficznych elementów cerkiewnych i nadała jej wygląd charakterystyczny dla kościoła łacińskiego. Po odzyskaniu świątyni przez kościół prawosławny myślano nawet o zburzeniu popadłej w ruinę budowli, jednak w 1876 r. rozpoczęto jej remont, przywracając jej architekturze charakterystyczne prawosławne elementy. W 1915 r. w okresie bieżeństwa cerkiew została zamknięta. W 1938 r. świątynia o mały włos nie padła ofiarą akcji burzenia cerkwi prawosławnych, lecz dzięki wstawiennictwu Maurycego Zamoyskiego włądze państwowe odstąpiły od jej zniszczenia. Po zakończeniu II wojny światowej cerkiew przeszła na własność skarbu państwa i pełniła rolę magazynu. Proces niszczenia cerkwi przerwały dopiero prace konserwatorskie, rozpoczęte w 1981 r. W 2006 r. dzięki staraniom Prawosławnej Diecezji Lubelsko-Chełmskiej szczebrzeszyńska cerkiew została przekazana Polskiemu Autokefalicznemu Kościołowi Prawosławnemu. Z udziałem Fundacji Dialog Narodów odbyła się jej gruntowna restauracja, zakończona w lipcu 2010 r.