W czasie tegorocznej już IV edycji festiwalu „Wschodniosłowiańskie dziedzictwo kulturowe Lublina”, która odbyła się w dniach 17 – 19 maja 2019 roku, gościliśmy znakomitych naukowców, artystów oraz osoby duchowne.
Prof. dr hab. Igor Kąkolewski
Dyrektor Centrum Badań Historycznych Polskiej Akademii Nauk w Berlinie, profesor Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie; absolwent Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego oraz jego pracownik naukowy w latach 1992-2005. W roku akademickim 1997/1998 otrzymał fellowship w King’s College w Londynie. Wykładał jako profesor wizytujący na University of Wisconsin w Madison (2001/2002) oraz na Johannes-Gutenberg-Universität w Moguncji (2009). W latach 2005-2010 był pracownikiem naukowym Niemieckiego Instytutu Historycznego w Warszawie. Od 2008 do 2014 r. współpracował z Muzeum Historii Żydów Polskich jako członek grupy eksperckiej przygotowującej wystawę stałą. W latach 2010-2013 szef grupy eksperckiej przygotowującej wystawę stałą w Muzeum Historii Polski. Od 2011 r. jest profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, a od września 2014 r. pracuje jako dyrektor Centrum Badań Historycznych PAN w Berlinie.
Zainteresowania badawcze
Historia Polski i Europy XVI-XVIII w., historia stosunków polsko-niemieckich od schyłku średniowiecza do XX w., historia Żydów polskich i niemieckich we wczesnej epoce nowożytnej i XX w., badania kultur pamięci, muzealnictwo, dydaktyka historii.
Wybrane publikacje
- Deutscher Orden: Verfluchte – Helden, w: Deutsch-Polnische Erinnerungsorte, t. II: Geteilt / Gemeinsam, red. R. Traba, H-H. Hahn, współpraca: Maciej Górny, Kornelia Kończal, Paderborn 2014, s. 247-271.
- (z Adamem Tellerem), Paradisus Iudaeorum? 1569-1648, w: Polin: 1000 Year History of Polish Jews, red. B. Kirchenblatt-Gimblett, A. Polonsky, Warszawa 2014, s. 86-125.
- Sozialverfassung und adlige Privilegiensicherung, w: Polen in der europäischen Geschichte, Teil II/2b, red. H.-J. Boemelburg, Stuttgart 2011, s. 61-90.
- Kampf um die politische Macht: Königtum, Magnaten und szlachta, w: Polen in der europäischen Geschichte, B. II, red. H.-J. Boemelburg, Teil II/2c, Stuttgart 2011, s. 91-121.
– Melancholia władzy. Problem tyranii w europejskiej kulturze politycznej XVI stulecia, Warszawa 2007. - Nadużycia władzy i korupcja w Prusach Książęcych w połowie XVI w. Narodziny państwa nowożytnego, Warszawa 2000.
Red. Anna Radziukiewicz
Dziennikarka, z wykształcenia polonistka, zastępca redaktora naczelnego miesięcznika „Przegląd Prawosławny”. Pracowała w dzienniku „Gazeta Współczesna”, a od 1989 roku jest nieprzerwanie związana z „Przeglądem Prawosławnym”. W latach 1995-2000 prowadziła także (jako redaktor naczelna) pismo Światowej Rady Kościołów „Samaritan”, wydawane po angielsku i rosyjsku, adresowane do krajów Europy. Napisała kilka tysięcy artykułów, zamieszczanych w prasie i wydaniach książkowych oraz zbiorach pokonferencyjnych. Jest autorką, a także redaktorką i współautorką wielu książek.
Zredagowała, na zlecenie Ministerstwa Edukacji Narodowej, ponad dziesięć podręczników do nauki języka białoruskiego i kultury oraz historii i geografii Białorusi, adresowanych do uczniów białoruskiej mniejszości narodowej w Polsce.
Anna Radziukiewicz jest współautorką filmów dokumentalnych, realizowanych dla TVP, przybliżających świat prawosławia. Od 2002 roku jest prezesem Fundacji im. Księcia Konstantego Ostrogskiego, wydawcy „Przeglądu Prawosławnego” i książek, realizującej także międzynarodowe programy pomocowe na zlecenie Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.
Otrzymała wiele nagród i wyróżnień – m. in.: Order św. Marii Magdaleny I i II stopnia, Nagrodę Brata Alberta, Order św. Nestora Latopisa, nadawany przez Ukraińską Cerkiew Prawosławną, Order św. Eufrozyny Połockiej, nadawany przez Białoruski Egzarchat Cerkwi Prawosławnej, Złoty Krzyż Zasługi, Zasłużony Białostocczyźnie, Kawalerski Krzyż Orderu Odrodzenia Polski.
Autorka książek
- Prawosławie w Polsce (2000 i 2001)
- Light from the East (2005)
- Na Wschód od Zachodu (2008)
- Gródek nad Supraślą (2011)
- Parafia Hagia Sophia w Białymstoku (2014)
- Monaster w Supraślu (2014 i 2015)
- Święta Góra Grabarka (wiele wydań)
- Bliski mi Wschód (2017).
Organizowała następujące wystawy
- „Prawosławie w Polsce”, 2004, prezentowaną przy pośrednictwie polskich placówek dyplomatycznych w wielu europejskich stolicach
- „Książę Konstanty Bazyli z rodu Ostrogskich”, 2008
- „Otwarte Podlasie”, 2009
- „Bieżeństwo”, 2015
- „500 lat Biblii Ruskiej Franciszka Skoryny”, 2017
- „Rytmy – sacrum i przyroda”, 2019.
Dr Paweł Matwiejczuk
43 lata, historyk, teolog luterański, muzealnik, żołnierz i pszczelarz
Absolwent Uniwersytetu Warszawskiego i Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie. Autor książki „Spowiedź: jej historia w świetle Ksiąg wyznaniowych Kościoła Luterańskiego”. Badacz korespondencji Filipa Melanchtona do Polaków.
Pracuje w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie. Jest żołnierzem 65 Batalionu Lekkiej Piechoty 6 Mazowieckiej Brygady Obrony Terytorialnej.
Męski Chór Kameralny pod dyr. dr Marcina Abijskiego
Męski Chór Kameralny został założony w 2008 r. przez dr Marcina Abijskiego. Chór pracuje nad odtworzeniem praktyki wykonawczej XVI-wiecznych melodii Monasteru Supraskiego i innych dawnych form śpiewu liturgicznego.
Założyciel chóru dr Marcin Abijski jest muzykologiem, dyrygentem i śpiewakiem, absolwentem Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie, wydziału Muzyki Bizantyńskiej Ateńskiego Konserwatorium Narodowego (ukończył z wyróżnieniem), gdzie zgłębiał muzykę bizantyńską pod okiem Georgiosa Chatzichronoglou – Archonta Hymnodosa Wielkiego Kościoła (Patriarchatu Konstantynopola) oraz ateńskiego protopsalty Konstantinosa Papachristodoulou. Doktorat z nauk teologicznych uzyskał na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II.
Zainteresowania badawcze
Dr Marcin Abijski zajmuje się badaniem koneksji między muzyką bizantyńską a staroruską monodią, szczególnie w aspekcie praktyki liturgicznej. Propagując tradycyjną, oryginalną muzykę bizantyjską w Polsce i za granicą, prowadzi liczne warsztaty i wykłady oraz uczestniczy w konferencjach naukowych dotyczących dawnych form muzyki liturgicznej. Jako ekspert zapraszany jest regularnie na św. Górę Athos, gdzie prowadzi zajęcia ze śpiewu bizantyjskiego dla hagioryckich mnichów.
Skomponowane utwory
Dr Marcin Abijski jest autorem muzyki grecko-bizantyńskiej do polskiego „Akatystu do Przenajświętszej Bogarodzicy”. W roku 2016 skomponował muzykę bizantyńską do polskiego przekładu kondakionu św. Romana Melodosa „O nawróconej” łącząc tym samym po raz pierwszy w historii muzykę grecko-bizantyńską z językiem polskim.
Ks. prot. Jerzy Łukaszewicz
Wikariusz Parafii Katedralnej pw. Przemienienia Pańskiego w Lublinie.
Urodził się w 1981 roku w Brześciu, gdzie ukończył szkołę podstawową i średnią. W 2001 ukończył Prawosławne Seminarium Duchownego w Warszawie, a następnie studia na Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie (2007). Święcenia lektorskie uzyskał w 1999 roku z rąk JE Sawy, Metropolity Warszawskiego i całej Polski, a kapłańskie w 2004 roku z rąk JE Abla, Arcybiskupa Chełmskiego i Lubelskiego. Pracował w Terespolu – jako psalmista (2001-2003), w Chełmie – jako diakon i dyrygent (2004), a od września 2004 roku jest wikariuszem lubelskiej parafii katedralnej.
Ks. Korneliusz Wilkiel
Urodził się w 1991 roku w Białymstoku, gdzie ukończył szkołę podstawową i średnią. W 2013 roku ukończył naukę w Prawosławnym Seminarium Duchownym w Warszawie. W trakcie nauki 4 grudnia 2011 roku z rąk JE Sawy Metropolity Warszawskiego i całej Polski, otrzymał święcenia lektorskie. Święcenia diakońskie otrzymał w katedrze w Lublinie (14 września 2014 r.), a kapłańskie w cerkwi św. św. Cyryla i Metodego w Białej Podlaskiej (21 września 2014 r.) z rąk arcybiskupa lubelskiego i chełmskiego Abla. Od 23 września 2014 roku jest proboszczem parafii p.w. św. Jerzego w Biłgoraju.
W 2016 r. ukończył Chrześcijańską Akademię Teologiczną w Warszawie, broniąc pracę magisterską pt. „Sobór Stu Rozdziałów i jego reminiscencje w aspekcie wybranych zagadnień z zakresu teologii praktycznej”, napisaną pod naukowym kierunkiem prof. dra hab. Włodzimierza Wołosiuka. Aktualnie jest doktorantem na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II.
Siostry z Żeńskiego Monasteru Opieki Matki Bożej w Turkowicach
Restytucja Żeńskiego Monasteru Opieki Matki Bożej w Turkowicach miało miejsce w 2008 roku. Na przełożoną wspólnoty, liczącej wówczas sześć mniszek i riasofornych posłusznic, została wyznaczona siostra Eufalia (Zołotariew). Mniszki przybyłe do Turkowic wcześniej należały do wspólnoty monastycznej na górze Grabarce. Wspólnota turkowicka była pierwszym żeńskim monasterem w diecezji lubelsko-chełmskiej. Życie monastyczne w reaktywowanym klasztorze opiera się na tych samych regułach, jakie obowiązywały w monasterze założonym w 1903 roku. Wtedy w Turkowicach powstała bowiem filia monasteru św. Antoniego w Radecznicy. Jej przełożoną została mniszka Magdalena (Gorczakowa), która zorganizowała nową wspólnotę według modelu znanego jej z Leśnej. Zakonnice prowadziły aptekę, szpital, szkołę pszczelarską i gospodarstwa wiejskiego, sierociniec, zaś od 1910 także seminarium nauczycielskie. Dzisiaj turkowicką wspólnotę zakonną tworzy 10 sióstr, a przełożoną monasteru jest Ihumienia Elżbieta (Krawczuk).
W 2010, w czasie dorocznych uroczystości, jakie odbywają się w Turkowicach 14 i 15 lipca, mnisi monasteru św. Onufrego w Jabłecznej przekazali wspólnocie mniszek najstarszą znajdującą się w Polsce kopię Turkowickiej Ikony Matki Bożej. Arcybiskup Abel umieścił również w klasztorze cząsteczkę relikwii świętej mniszki wyznawczyni Paraskiewy (Matijeszyny). W marcu 2019 r. na terenie monasteru rozpoczęto budowę drugiej cerkwi – pod wezwaniemwłaśnie tej świętej.
Mniszki zajmują się pracą wydawniczą i ikonopisarstwem. Opracowały m.in. żywot św. Paraskiewy Turkowickiej i kilka innych publikacji książkowych. Wydały płyty z kazaniami św. Mikołaja Serbskiego, z kolędami, Aktyst ku czci Trukowickiej Ikony Bogarodzicy, a także Bogogłasnik.
Chór Duchowieństwa Diecezji Brzeskiej z Brześcia
Chór został utworzony z błogosławieństwa JE Jana Arcybiskupa Brześcia i Kobrynia w styczniu 2018 roku. Dyrygentem tego 26-osobowego chóru jest ks. prot. Walery Gritsuk. W maju 2018 roku chór wziął udział w XVII Festiwalu Chórów Prawosławnych „Sing to Our God, Sing” w Drogichinie (Białoruś), gdzie otrzymał Grand Prix. Brał też udział w licznych koncertach i nabożeństwach. W styczniu 2019 roku był uczestnikiem XXIV Międzynarodowwgo Festiwalu Kolęd Wschodniosłowiańskich w Terespolu. W repertuarze chóru znajdują się prawosławne pieśni liturgiczne znanych kompozytorów takich jak Paweł Chesnokov, Modest Musorgsky, czy Aleksander Nikolsky, a także dzieła świeckie.
Chór „Swietylen”z Wilna
Chór powstał w 2012 roku. W jego skład wchodzą zarówno zawodowi śpiewacy jak i amatorzy. Założycielem i dyrygentem chóru jest Vadim Mashin, absolwent Konserwatorium Muzycznego im. Mieczysława Karłowicza w Wilnie, uczestnik międzynarodowych kursów dyrygentury u Evgenija Kustovskiego, członek Letniej Akademii Muzyki Prawosławnej w Petersburgu.
„Swietylen” był uczestnikiem i laureatem wielu międzynarodowych festiwali. Nagrał także dwie płyty CD. Na repertuar chóru składają się prawosławne pieśni liturgiczne, skomponowane przez rosyjskich klasyków takich jak Chesnokov czy Archangielski, jak również kompozycje współczesne.
Chór „Wołyńskie Dzwony” z Łucka
Chór Cerkwi Wszystkich Świętych Ziemi Wołyńskiej „Wołyńskie Dzwony” z Łucka
Chór został założony w 1997 roku z błogosławieństwa JE Nifonta, Metropolity Łuckiego i Wołyńskiego. Od monentu jego powstania kierownikiem i dyrygentem jest Maria Fedosiuk-Wisłocka. Chór tworzą nauczyciele i uczniowie łuckich placówek artystycznych, którzy starają się przekazać publiczności światło wiary Chrystusowej. Chór bierze udział w koncertach charytatywnych, festiwalach muzyki duchowej i świeckiej, pielgrzymkach do świętych miejsc Ukrainy, Polski i Białorusi. W repertuarze kolektywu – perły duchowej muzyki ukraińskiej i zagranicznej, kolędy shchedrivki, stołówki, ukraińskie pieśni ludowe.
Chór był uczestnikiem i zwycięzcą wielu festiwali. Wielokrotnie koncertował też w Polsce.
Chór Katedry Prawosławnej Przemienienia Pańskiego w Lublinie
Chór Katedry Prawosławnej Przemienienia Pańskiego w Lublinie jest chórem parafialnym, którego działalność skupia się głównie na zapewnieniu oprawy muzycznej nabożeństw. Lubelska świątynia konsekrowana w 1633 r. od marca 1989 r. jest Katedrą biskupa lubelskiego i chełmskiego. Chór często opuszcza mury cerkiewne, aby w Polsce i poza jej granicami prezentować kulturę muzyczną Kościoła Wschodniego, zwłaszcza prawosławnych tradycji wokalnych Południowego Podlasia i Chełmszczyzny. Zespół wziął udział w wielu festiwalach i koncertach muzyki sakralnej w Polsce, m.in. Warszawie, Białymstoku, Łodzi, Lublinie, Zamościu, Radomiu, Puławach, Tomaszowie Lubelskim, Chełmie, Jastrzębiu Zdrój, Białej Podlaskiej, Kaliszu, Sandomierzu, Piotrkowie Trybunalskim i Włodawie oraz za granicą: Kowel i Krzemieniec (Ukraina), Lloret de Mar i Barcelona (Hiszpania), Balingen i Stuttgart (Niemcy) i Bruksela (Belgia). Repertuar lubelskiego chóru to pieśni liturgiczne i paraliturgiczne różnych tradycji Prawosławia. Psalmy, pieśni sakralne i hymny od wieku XVII do twórców współczesnych, kompozycje i aranżacje, melodie jedno- i wielogłosowe z szerokiej gamy cyklu liturgicznego Cerkwi Prawosławnej.
Dyrygentem chóru jest lektor Andrzej Boublej. Absolwent Prawosławnego Seminarium Duchownego i Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej z chórami cerkiewnymi pracuje od 1980 r. Prowadził chóry w Bielsku Podlaskim, Warszawie, Sztokholmie (Szwecja) i Cleveland (Stany Zjednoczone). Od 2002 r. jest dyrygentem Chóry Katedry pw. Przemienienia Pańskiego w Lublinie.